MİRAS HUKUKU

Gerçek kişilerin ölümlerinden sonra miraslarının ne olacağını ve kimlere nasıl geçeceğini düzenleyen kanunların bütünüdür.  Miras, ölümü ya da gaipliği gerçekleşen kişinin, bütün hukuki işlemlerinin (Mal varlığı veya borç yükümlülüğü) mirasçılarına geçmesi demektir.

Mirasçı, ölmüş veya gaipliğine karar verilmiş kimsenin mirasının intikal ettiği gerçek veya tüzel kişidir. Mal varlığının miras yoluyla intikali sadece gerçek kişilerde olmaktadır. Miras hukuku Avrupa’da yaşayan Türk vatandaşları için Miras hukuku son derece önemlidir.

 

Kaç türlü mirasçı vardır?

Yasal ve atanmış olmak üzere iki tür mirasçı vardır. Yasal mirasçı kanun tarafından belirlenmiş, miras bırakanın kan bağı ilişkisi olan kişiler, evlatlık ve altsoyu ile sağ kalan eş yasal mirasçıdır. Şayet bir kişinin ölümü anında mirasçısı yok ise ölenin mirası Devlet’e geçecektir.

 

Miras paylaşımı nasıl yapılır?

Miras paylaşımının şekli, geriye miras bırakan kişinin vasiyetname sahibi olup olmamasına göre değişiklik gösterir. Hayattayken yasal şartlara uygun bir vasiyetname bırakan kişinin malvarlığı vasiyetnamesinde belirttiği şekilde paylaştırılır.

Vasiyetnamesiz mal paylaşımı nasıl yapılır?

Miras bırakan kişinin bir vasiyetname bırakması durumunda ise;

 

• Kan hısımları; çocuklar ve çocukların olmaması ya da ölmesi durumunda onların çocukları, anne ve baba ve onların ölmesi durumunda alt soyları, büyük ana ve büyük baba, evlilik dışında doğmuş ve soy bağı, tanıma veya hâkim hükmüyle kurulmuş olanlar.

 

• Sağ kalan eş; miras bırakanın çocukları ile beraber mirasçı olması durumunda mirasın 1/4’ü, miras bırakanın annesi ve babası ile beraber mirasçı olması durumunda, mirasın 1/2’si, miras bırakanın büyük anne ve babası ve onların çocukları ile birlikte mirasçı olması durumunda mirasın 3/4’ü, bunlar da yoksa mirasın tamamı eşe kalır.

 

• Evlatlık; Evlatlık miras bırakan kişiye kan bağı ile bağlıymışçasına miras hakkı elde eder.

 

Miras bırakan vasiyetname düzenleyerek kanuni mirasçılarına ek olarak başka kimseleri de kendisine mirasçı olarak atayabilir. Bu kişilere atanmış mirasçı denmektedir.

 

Bir kimse isterse gerçek, isterse bir tüzel kişiyi mirasçı olarak atayabilir. Devlette atanmış mirasçı olarak gösterilebiliyor. Kanuni mirasçılar da kanuni miras paylarına ek olarak vasiyetname ile mirasçı atanabiliyor. Birden çok kişinin mirasçı olarak atanması mümkündür. Mirasçı atama bedelli veya bedelsiz olabiliyor. Bedelli mirasçı atanmasının miras sözleşmesi şeklinde yapılması gerekiyor.

 

 

Mirasçılıktan çıkarma nedir?

Medeni Kanunda belirtilen bir takım uygunsuz davranışlarda bulunmaları durumunda, saklı paylı mirasçılar, miras bırakan kişi tarafından mirastan çıkarılabilirler.

Miras bırakan kişiye veya yakınlarına karşı, saklı paylı olan mirasçılar ağır bir suç işlerse veya aile üyelerine karşı aile hukukundan doğan ödevlerini yerine getirmez ise miras bırakan tarafından mirasçılıktan çıkarılabilirler.

Bir kişinin mirastan çıkarılması durumunda, mirastan çıkarılan saklı paylı mirasçı mirastan pay alamaz ve tenkis davası da açamaz. Altsoyu olması durumunda ise mirasçılıktan çıkarılan bu saklı paylı mirasçının payı, altsoyuna geçer. Altsoy yok ise diğer mirasçılar arasında eşit oranda paylaştırılır. Miras bırakan mirastan çıkarma sebebini açıkça belirtmelidir. Aksi halde çıkarma işlemi geçersiz olur.

Reddi Miras Nedir?

 

Borç külfeti altındaki miras bırakanların ölümünün ardından 3 ayda mirası reddetmeyen mirasçılar, miras bırakan kişinin borçlarını üstlenmiş sayılırlar. Mirasçıların, miras bırakanın son ikametgahının bulunduğu yerdeki Sulh Hukuk Mahkemesi’ne başvuru ile mirası reddedebilirler. 3 aylık süre içerisinde reddolunmadığı takdirde miras, mirasçı tarafından kabul edilmiş sayılır. Bu ret beyanı mirasın tümünü kapsayacak şekilde kayıtsız ve şartsız olmak zorundadır. Miras kısmen reddedilemez.

 

Miras davası nasıl açılır?

Miras davası, yasal ya da atanmış mirasçılar arasında yaşanan uyuşmazlık durumunda açılır. Açılan bu dava ile mirasçıların belirlenmesi, mirasçıların hangi oranda pay alacakları gibi konular karara bağlanır. Miras bırakan kişi mal kaçırmak için mallarını üçüncü kişilere bedelsiz veya bedelinden daha düşük değerde ölmeden önce devretmiş olabilir. Böyle bir durumla karşılaşan ve muris muvazaasına dayalı tapu iptal ve tescili davası açmaya yetkili olan mirasçılar böyle bir dava açabilirler.

 

Miras davasında yetkili mahkeme hangisidir?

Miras davasının yetkili mahkemeye açılması çok önemlidir. Bu nedenle konu hakkında ilerde mağdur olmamak için mutlaka bir avukata başvurmanız gerekmektedir. Dava açılmadan önce, yetkili mahkemenin tespiti için, miras bırakanın ikamet ettiği adresin tespiti gerekmektedir. Miras paylaşımına ilişkin varislerin kendi aralarında anlaşma sağlamaları durumunda  ise herhangi bir mahkeme onayı olmaksızın noter eşliğinde mal paylaşımını yapabilmektedirler. Varislerin her birinin yazılı ve sözlü beyanının alınmasının ardından işlemler tamamlanmaktadır.

 

 

 

 

 

Miras davası ne kadar sürer?

Miras davasının işleyiş süresi için, davanın karmaşıklığı ve vasilerin durumu göz önünde bulundurularak kesin bir süre vermek olanaksızdır. Miras davasının süresi, davanın türüne göre artma veya azalma gösterebilir. Buradaki belirleyici faktörler, davanın açıldığı adliye ve adliyenin yoğunluğu, davada dinlenecek olan tanıkların sayısı, mirasçılara ulaşma süresi ve mirasçıların kendi aralarındaki uzlaşma süresi, davaya konu olan taşınmaz malların sayısı gibi konulardır.

 

Miras davalarında avukatın önemi nedir?

Miras davaları çok geniş kapsamlı davalardır ve oldukça karışık bir sistem içinde icra edilmektedir. Miras davalarında, davacıların avukat tutma zorunluluğu olmamasına rağmen, davanın hızlı ve doğru sonuçlanması için uzman bir miras avukatı ile iletişime geçilmesi gerekmektedir.

 

Mirasçı sıfatına sahip olanlar gerek miras bırakanın borçları olduğunda mirasın reddedilmesi davası gerek mirasta yaşadığı hak kaybı adına tenkis davası açma hakkına sahiptir. Mirası bırakacak kişi vasiyetnamesini el yazısı ile bırakmak isteyebilir. Ancak böyle bir durumda dahi el yazılı vasiyetnamenin kanuni geçerlilik şartlarına dikkat etmesi gerekmektedir. Bu nedenle el yazısı vasiyetname düzenlenmeden önce alanında uzman bir avukattan mutlaka danışmanlık alınmalıdır.

 

Miras davalarında avukata danışılması gereken diğer ise sözlü vasiyetnamedir. Mirası bırakacak kişinin ölümü üzerine mirasını kime bırakmak istediğini bazı durumlarda (resmi ya da el yazılı vasiyetname yapamayacak durumda ise) sözlü vasiyetname ile yapabilmektedir.

Mirasbırakanın ölümü öncesinde sözlü olarak gayrimenkul gibi mallarının kime bırakmak istediğini belirtebilir; fakat vasiyetname olarak nitelendirilmesi için belli başlı hukuki durumlar vardır. Miras hukukuna göre avukat yönlendirilmesi üzerine sözlü vasiyetname ise mirasçılara yasal durumlar ve hakları konusunca mirasçılar tarafından bilgilendirilecektir.

 

Vasiyetname çeşitleri nelerdir ve nasıl hazırlanır?

Vasiyetnameler sözlü, el yazılı ve resmi şekilde olmak üzere üç türlü hazırlanabilir.

• Daha öncede bahsettiğimiz gibi Mirası bırakacak kişinin ölümü üzerine mirasını kime bırakmak istediğini bazı durumlarda (resmi ya da el yazılı vasiyetname yapamayacak durumda ise) sözlü vasiyetname ile yapabilmektedir. Mirasçı yanındaki iki tanığa sözlü olarak vasiyette bulunur, sözlü vasiyet tanıklar tarafından yazıya çevrilir. Ancak bu noktada bir avukata danışılması ve yardım alınması çok önemlidir. Bu yazının Sulh Hâkimine teslim edilmesi Tanıkların okuryazar olmaları şartı aranır.

 

• El yazılı vasiyetname miras bırakan tarafından baştan sonra kendi el yazısıyla yazılan vasiyet türüdür. Bu vasiyet türünün bir mahkemeye sunulma zorunluluğu bulunmamaktadır. Tek şart, baştan sonra el yazısı ile yazılması ve yazıya tarih atılmasıdır. Bu iki şarttan biri gerçekleşmez ise vasiyet geçersiz sayılır.
• Resmi vasiyetname kişinin okuma yazma bilip bilmemesine göre iki şekilde yapılır. Okuma yazma bilenler tarafından hazırlanan resmi vasiyetname notere veya sulh hukuk hâkimliğine sunularak onaylanır. Bu onaylama işlemi tarih belirtilerek yapılmak zorundadır.

 

• Onayın ardından resmi vasiyet iki tanık huzurunda tekrar okunur ve tanıkların imzası ile geçerli hale gelir.

Vasiyetnamenin açılması ne anlama gelmektedir?

 

Mirası bırakan kişinin ölmesinin ardından, kişinin bıraktığı vasiyetname hemen sulh hakimliğine teslim edilmelidir. Buradaki önemli husus, vasiyetnameyi muhafaza ile görevli ya da miras bırakan kişinin ricası üzerine vasiyetnameyi saklayan kişinin, mirası bırakacak kişinin ölümü üzerine doğrudan mahkemeye vasiyetnameye sunması gerekliliğidir. Aksi yapıldığı takdirde bu sebepten dolayı doğacak zarardan sorumludur.

 

Vasiyetnamenin sulh hakimliğine teslim edilmesinin ardından, hâkim vasiyetnameyi incelemeye başlar. Yasal mirasçılara mirasın hemen teslimine karar veya geçici olarak teslimine karar verir. Mahkemeye teslim edilen vasiyetname, hazır bulunan mirasçılara okunur ve vasiyetnamenin açılma işlemi gerçekleşir.

 

Veraset ilamı nedir?

Veraset ilamı, miras bırakanın ölümünden sonra mirasçılara verilen ve mirasçıların miras üzerinde hangi oranda payları ve hakları olduğunu gösteren önemli bir belgedir. Hukuki açıdan önem teşkil etmektedir.

 

Veraset ilamı nasıl alınır?

Veraset ilamının alınmasının iki yolu vardır. Bu iki yolda veraset ilamının alındığı kamu kurumları farklıdır. Miras bırakanın ölümünden sonra mirasçıları veraset ilamını noter kanalıyla alabildiği gibi Sulh Hukuk Mahkemesine de başvurarak alabilir.